امروزه با پیشرفت و تخصصی شدن دستگاههای اندازهگیری، دقت زیادی باید هنگام خرید وزنه کالیبراسیون به خرج دهیم. اما اصلاً وزنه کالیبراسیون چیست؟ چه نکاتی را باید هنگام خرید وزنه کالیبراسیون رعایت کنیم؟
وزنه کالیبراسیون چیست؟
واژهی کالیبراسیون (Calibration) به معنای پرازهسنجی میباشد. به این صورت که وقتی می خواهیم دستگاهی را کالیبره (Calibrate) کنیم، یعنی مایلیم دقت اندازهگیری آن را بررسی و تنظیم نماییم.
وزنه کالیبراسیون به همین منظور ساخته شدهاند و امروزه استفادهی بسیار گستردهای از آن در سراسر جهان می شود. در نتیجه شرکتهای زیادی به تولید این وزنهها می پردازند و افراد بسیاری هم بسته به نیازشان به خرید وزنه کالیبراسیون می پردازند.
آزمایشگاههایی که با دادهها و آنالیزهای کمّی سر و کار دارند، نیاز شدیدی به کالیبره بودن دستگاهها و دقیق بودن اندازهها و مقیاسها دارند. به همین دلیل است که آزمایشگاهها اصلیترین متقاضیان برای خرید وزنه کالیبراسیون هستند.
این وزنهها از جنسهای مختلفی مانند استیل ضد زنگ، چدن و یا ایریدیم ساخته می شوند که ممکن است مغناطیسی یا غیرمغناطیسی باشند. هنگام خرید وزنه کالیبراسیون جنس این وزنه تأثیر زیادی در قیمت آن دارد.
استاندارد OIML چیست؟
OIML (International Organization Of Legal Metrology)، سازمان بین المللی اندازه شناسی قانونیست. این سازمان در سال ۱۹۵۵ میلادی بنا نهاده شد و وظیفهی آن تعریف و انتشار استانداردهای وسایل اندازهگیری و ایجاد اسناد لازم در مورد الزامات مترولوژیکی برای ابزار اندازهگیری، که باید از نظر قانونی تنظیم شوند، می باشد. بنابراین در صورت نیاز، قوانین منتشر شده از طرف OIML باید اجرا و اعمال گردد. افراد در سراسر جهان هنگام خرید وزنه کالیبراسیون، به استاندارد بودن آن توجه بسیاری می کنند.
انواع وزنههای کالیبراسیون
اگر تصمیم خرید وزنه کالیبراسیون را در سر دارید، با گزینههای بسیاری مواجه خواهید شد. مانند هر وسیلهی دیگری، وزنههای کالیبراسیون هم دارای انواع مختلف از نظر نوع، جنس، کشور و شرکت تولید کننده هستند؛ اما این وزنهها به چند کلاس اساسی با نامهای پذیرفته شده در جهان تقسیم می شوند. در خرید وزنه کالیبراسیون، کلاسهای E، Fو M عرضه می شوند.
کلاس E1: وزنههای کلاس E1 دقیق ترین درجه دقت را دارند. این وزنهها برای استفاده در ردیابی میان استاندارد تودهای ملی و وزن OIML کلاس E2 و پایین تر در نظر گرفته شدهاند. ماکزیمم خطای مجاز اسمی این وزنهها، ۰٫۵ mg± به ازای هر ۱ کیلوگرم است. برای تعیین استاندارد مرجع اولیه آزمایشگاه، این کلاس وزنهها به کار می روند.
کلاس E2: وزن OIML کلاس F1 و پایین تر توسط وزنهها با این کلاس ردیابی می شوند؛ همچنین برای دستگاههای توزین با صحت OIML کلاس ۱ مورد استفاده قرار می گیرند. ماکزیمم خطای مجاز اسمی این وزنهها، ۱٫۶ mg± به ازای هر ۱ کیلوگرم است. به عنوان استاندارد با دقت بالا برای کالیبراسیون وزنها و دستگاههای آنالیز با دقت تحلیل بالا به کار می روند. هنگام خرید وزنه کالیبراسیون با یان کلاس توجه زیادی به کالیبره بودن آن ها می شود.
کلاس F1: وزن OIML کلاس F2 و پایین تر توسط وزنهها با این کلاس ردیابی می شوند؛ همچنین برای دستگاههای توزین با صحت OIML کلاس ۱ مورد استفاده قرار می گیرند. ماکزیمم خطای مجاز اسمی این وزنهها،mg ۵± به ازای هر ۱ کیلوگرم است. برای کالیبراسیون دستگاههای وزن و تعادل با دقت بالا، خرید وزنه کالیبراسیون کلاس ۲ نیاز است.
کلاس F2: وزن OIML کلاس M1 و پایینتر توسط وزنهها با این کلاس ردیابی میشوند؛ همچنین برای دستگاههای توزین با صحت OIML کلاس ۲ مورد استفاده قرار میگیرند. برای استفاده در معاملات تجاری با ارزش بالا مانند طلا و سنگهای قیمتی مناسبند. ماکزیمم خطای مجاز اسمی این وزنهها ±۱۶mg به ازای هر ۱ کیلوگرم است. به عنوان استاندارد کاری برای کارهای تحلیلی، وزنها و دستگاههای توزین تولیدی، وزنهای خارجی برای کالیبراسیون وزنهای تعادلی با دقت بالا به کار می رود. آزمایشگاههای زیادی طرفدار خرید وزنه کالیبراسیون از این کلاس هستند.
کلاس M1: وزن OIML کلاس M2 و پایینتر توسط وزنهها با این کلاس ردیابی می شوند؛ همچنین برای دستگاههای توزین با صحت OIML کلاس ۲ مورد استفاده قرار می گیرند. ماکزیمم خطای مجاز اسمی این وزنهها۵۰mg ± به ازای هر ۱ کیلوگرم است.
کلاس M2: وزن OIML کلاس M3 و پایینتر توسط وزنهها با این کلاس ردیابی میشوند؛ همچنین برای دستگاههای توزین با صحت OIML کلاس ۲ مورد استفاده قرار می گیرند. ماکزیمم خطای مجاز اسمی این وزنهها ۱۶۰mg± به ازای هر ۱ کیلوگرم است. برای کاربردهای دقتی کلاس ۳، ترازوهای صنعتی، ترازوهای صفحهای و ترازوهای سکوبدار استفاده می شود.
کلاس M3: هنگام خرید وزنه کالیبراسیون، وزن OIML کلاس M2 یا M3 توسط وزنهها با این کلاس ردیابی میشوند. ماکزیمم خطای مجاز اسمی این وزنهها ۵۰۰mg± به ازای هر ۱ کیلوگرم است.
انواع جنس وزنه کالیبراسیون
امروزه افراد زیادی بسته به تحصیل و یا شغلشان نیاز به خرید وزنه کالیبراسیون دارند. این وزنهها در همهی آزمایشگاهها از اهمیت خاصی برخوردارند. در آزمایشگاه مدرسهها ممکن است سادهترین آنها وجود داشته باشد.
در دانشگاهها هنگام گذراندن واحدهای آزمایشگاهی، مخصوصاً در رشتههای مهندسی، حداقل یکی از این وزنهها را در دست خواهید گرفت. اما این وزنهها انواع مختلفی از نظر جنس، شکل و بستهبندی دارند.
وزنه کالیبراسیون استیل: این وزنهها از استیل ضدزنگ و غیرمغناطیس ساخته شدهاند و در آزمایشگاه با دقت بسیار بالا مورد آزمایش قرار گرفتهاند تا میزان خطای آن بسیار اندک باشد. این وزنهها مناسب کالیبراسیون ترازوها در آزمایشگاهها میباشند. در خرید وزنه کالیبراسیون استیل بسته به چگالی و صیقل استیل به کار رفته شده، قیمت آنها متفاوت است.
وزنه کالیبراسیون چدنی: این وزنه ها به صورت شیاردار دارای حفره تنظیم و مکعبی دارای پیچ تنظیم عرضه می گردند. وجود حفره یا پیچ به منظور تنظیم وزن دقیق می باشد تا از خطای آن بکاهد. این وزنهها به دلیل اینکه قیمت مناسب تری نسبت به وزنههای استیل دارند، انتخاب ایدهآلی جهت کالیبراسیون ترازوها و باسکولها هستند.
خرید وزنه کالیبراسیون
هنگامی که مایل به خرید وزنه کالیبراسیون هستید، حتماً به دستور العمل دستگاه خود توجه کنید تا بهترین انتخاب را در این زمینه داشته باشید. اکثر وزنههای کالیبراسیون با گواهی معتبر در زمینهی استاندارد OIML ارائه می شوند. به همین دلیل می توانید هنگام خرید وزنه کالیبراسیون، از فروشنده درخواست گواهی معتبر نمایید.
عوامل دیگری نیز علاوه بر موارد گفته شده، بر قیمت وزنه کالیبراسیون تأثیرگذارند. برای مثال این وزنهها در انواع جعبههای چوبی یا فلزی قرار می گیرند. اما باید توجه داشته باشید اگر کالیبراسیون وزنهها برایتان حائز اهمیت است، باید جعبهای با استاندارد بالا، به منظور جلوگیری از ورود آب و گرد و خاک، تهیه کنید. همچنین کلاسهای متفاوت دارای قیمتهای متفاوتیاند.
و اما مهمترین عامل تأثیرگذار بر قیمت در خرید وزنه کالیبراسیون، میزان تطابق آن با قوانین و استاندارد جهانی است. بدین منظور انتخاب مرکز معتبر و استاندارد برای خرید وزنه کالیبراسیون از اهمیت بسیاری برخوردار است.